ඩිමෙන්ෂියා (Alzheimer’s Dementia) රෝගය 2025 දී

               ශ‍්‍රී ලංකාවේ ජනතාව අතර සීඝ‍්‍රයෙන් වැඩිවන එහෙත් ප‍්‍රමානවත් ජනතා අවධානය යොමු නොවූ මාතෘකාවක් කෙරෙහි අප අද අවධානය යොමු කරමු. මෙයට හේතුව නම් අ`ඵත්ම සමීක්ෂණ වාර්ථා වලට අනුව 2025 වසර වන විට ලංකාවේ වයස අවුරුදු  60ට වැඩි පුද්ගලයන්ගෙන් සියයට 21ක් මෙම ඩිමෙන්ෂියා රෝගයට ගොදුරු වන බවයි. එයට වඩා භයානක තත්වය නම් 2025 වසර වනවිට ශ‍්‍රී ලංකා ජනගහනයෙන් සියයට 25ක් වැඩිහිටියන් බවට පත්වන බව මෙම සමීක්ෂණ වාර්ථා වලින් පෙන්වා දීමයි. මෙම රෝගී තත්වය චිත්ත වික්ෂේපය සහ විභ‍්‍රාන්තිය (Alzheimer’s Dementia) ලෙස හ`දුන්වයි. මෙහි විශේෂිත තත්වය නම් රෝගය වයස්ගත වන විට පමණක් ඇති වීමයි. සාමාන්‍යයෙන් පුද්ගලයෙකු වයස්ගත වන විට මොලයේ ස්නායු ස්වභාවිකවම විනාශ වේ. එයට සාපේක්ෂව මොලයේ බර වයසත් සම`ග ක‍්‍රමයෙන් අඩු වේ. ස්ත‍්‍රී පුරුෂ භේදයකින් තොරව ඇතිවන මේ රෝගී බව සමහර වැඩිහිටියන්ගේ මොලයේ ස්නායු සීඝ‍්‍ර වශයෙන් මියයාම නිසා මෙම රෝගයට ගොදුරු වීමේ ප‍්‍රවනතාවය වැඩි වේ. මෙම රෝගී තත්වයට හේතූන් ලෙස මොලයේ ස්නායු ෙසෙල වලට ප‍්‍රමානවත් රුධිරය නොලැබීම, රුධිර නාල අවහිර වීම යන කරුණු උපකල්පනය කෙරේ. දියවැඩියාව, කොලොස්ට්‍රෝල් වැඩි වීම, අධික රුධිර පීඩනය ඇත්තවුන් මේ ගැන වඩාත් සැලකිලිමත් විය යුතුය. ඊට අමතරව අධික මත්වතුර භාවිතය, දුම්බීම භාවිතා කරන්නන්ටද ඩිමෙන්ෂියා රෝගය වැලදීමේ අවදානම වැඩිය. තවද කායික රෝග වලට ප‍්‍රථිකාර නොකොට සිටීමද ඩිමෙන්ෂියා රෝගය වැලදීමට හේතුවක් විය හැක.
මෙම ඩිමෙන්ෂියා රෝගී තත්වය ගැන රෝගීයාට එතරම් අවබෝධයක් නොමැති වුවත් රෝගියා ල`ගින් ඇසුරු කරන්නන්ට මෙකී ලක්ෂන අනුව රෝගී තත්වය කලින්ම හ`දුනා ගැනීමට පු`ඵවන.
චිත්ත වික්ෂේපය සහ විභ‍්‍රාන්තිය  (Alzheimer’s Dementia)   
ප‍්‍රධාන වශයෙන් කොටස් කිහිපයකට වෙන් කල හැක.
Vascular Dementia -  මොලයට සපයන රුධිර වාහිනී අවහිරවීමෙන් මොලයේ කොටස් මියයාම, අවිදිවීමේ අපහසුතා, විශාදය වැනි ලක්ෂණ
Lewy Body Dementia - මාංශපේශි තදවීම, ඇවිදීමේ අපහසුතාවය, අනවශ්‍ය බිය හා පාකින්සන් රෝගී ලක්ෂණද දැකිය හැක.
Front Temporal Dementia - පෞරුෂයට වැඩි හානියක් සිදුවේ. මතකය පිළිබ`ද ගැට`ඵ වැඩිවේ.
    මුලදී නිදන කාලය අඩු වීම, තරහ යාම, බොරු කීමෙන් පටන් ගෙන මල මුත‍්‍රා නොදැනී පිට වීම වැනි ලක්ෂණ පවා ඇති විය හැක. මෙම රෝගය ස`දහා නිෂ්චිත ප‍්‍රථිකාරයක් නැතත් රෝගය යම් මට්ටමකට පාලනය කර ගැනීමට රෝගියා රැුකබලාගන්නන්ට කැප වීමක් කල හැක. ඒ ස`දහා රෝගියා කෙරෙහි වැඩි අවධානය යොමු කිරීම, අපහසුතාවයට පත්වන ලෙස ප‍්‍රශ්න නොඇසීම (රෝගියාගේ අමතකවීම විහි`ඵවකට ගෙන එම සිදුවීම් නැවත නැවත ඇසීම*, පිරිසිදුව සිටීමට උදව් කිරීම, අධ්‍යාත්මික කටයුතු වලට හවුල් කිරීමෙන් මේ තත්වය යම්තාක්දුරකට පාලනය කරගත හැක. මෙම රෝගී තත්වයේ විශේෂ ලක්ෂණය නම් අතීතයට වඩා වර්තමානය අමතක වීමයි. උදාහරණයක් ලෙස වසර තිහ හතලිහක සිදු වීමක් මතකයේ තිබුනද උදෑසන ගත් ආහාරය පිළිබ`දව මතකයත් නැත.

එමනිසා ඩිමෙන්ෂියා රෝගය ස`දහා ප‍්‍රථිකාර ස`දහා යොමු කරන්නන් විශේෂයෙන්ම අවබෝධ කරගතයුතු කරුණු කිහිපයක් ඇත.
මේ රෝගය සම්පූර්ණයෙන් සුව කිරීමේ හැකියාවක් නොමැති බව.
මේ ඩිමෙන්ෂියා රෝගය තමාටද වැඩිහිටි වියේදී ගොදුරු වීමට සිදු වුවොත් තමාද අත් විදින තත්වය (වසර 2025දී 21%කට මෙම රෝගයේ වැලදීමේ අවධානම*
රෝගී තත්වය නිසා නිවසින් කොන් කොට තැබීමෙන් තව තවත් රෝගී තත්වය උත්සන්න වීමෙන් රැුක බලා ගන්නන්ට පසු කාලීනව ඇතිවන අපහසුව  (විශේෂයෙන් ලංකාවේ විවාහ වන්නන් අතර වයස පරතරය වසර 5-10ක් පමණ වේ. එමනිසා ස්ත‍්‍රිය පුරුෂයාට වඩා වසර ගණනාවකින් වයසින් අඩුය. මෙකී තත්වයෙන් ස්ත‍්‍රී පාර්ශවය ඩිමෙන්ෂියා රෝගයට වැලදුන තම පුරුෂයා හාස්‍යයට භාජනය කරනු ලබන අවස්ථා බොහෝ විට දක්නට ඇත.*
මෙම චිත්ත වික්ෂේපය සහ විභ‍්‍රාන්තිය නොහොත් ඇල්සයිමර් ඩිමෙන්ෂියා රෝගය වැලදීමෙන් ආරක්ෂා වීමට නම් ඔබ සැලකිලිමත් විය යුතු කරුණු

• සමබර ආහාර වේලක් නිශ්චිත වෙලාවට ගැනීම

• අධික මානසික ආතතිය ඇති වන ක‍්‍රියාවන් වල නිරත නොවීම (මේ පිළිබ`දව දීර්ඝව අනෙකුත් කලාප වලින් විස්තර කොට ඇත.*

• දුම්බීම මත්වතුර භාවිතයෙන් ඉවත් වීම

• සෞන්දර්ය කෙරෙහි නැඹුරු වීම (සංගීතය රස වි`දීම / අධ්‍යාත්මික පොත්පත් කියවීම / මුහුදු වෙරලේ ඇවිදීම වැනි*

• අතීතයට වෛර නොකරන්න. අතීතයේ සුන්දර අවධියන් මෙනෙහි කරන්න අන් අය හා කතා කරන්න.

• සෑම දිනකම පවුලේ සිය`ඵ දෙනා සම`ග එකතු වී විනෝදයෙන් සතුටින් කාලය ගත කිරීමට කාලයක් වෙන් කර ගන්න.

• වැඩිහිටිභාවයත් සම`ග ලබා ගත්තාවූ අත්දැකීම් සම්භාරයෙන් සමාජයීය කටයුතු වල නිරත වෙන්න.